همه چیز درباره ستون فقرات

همان‌طور که می‌دانید هیچ ساختمان و بنایی بدون ستون استوار نمی‌ماند، ساختمان بدن انسان هم به همین شکل است که بدون ستون و استخوان‌ها، تحرک و راه رفتن برایمان غیرممکن می‌شود. ستون فقرات انسان از 33 مهره تشکیل شده است که برخی پزشکان مهره‌های لگن را به حساب نمی‌آورند در حالی که مهره‌های لگن هم جزو مهره‌های ستون بدن است.

ستون بدن انسان این امکان را فراهم می‌کند که به راحتی و آزادانه خم و راست شویم و صاف بایستیم. ستون بدن، از نخاع هم محافظت می‌کند که حساس‌ترین رشته عصبی بدن است به‌طوری که این رشته عصبی به مغز متصل است و تمام حرکت‌های بدن تحت کنترل نخاع است. در این مطلب می‌خواهیم شما را با ستون فقرات و هر آن چیزی که لازم است درباره آن بدانید آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

ساختمان و نحوه عملکرد ستون بدن

بخش‌های مهم و کلیدی ستون بدن، مهره‌ها یا استخوان‌ها، اعصاب، دیسک‌ها و رشته نخاعی است. ستون بدن به شما کمک می‌کند راه بروید، بنشینید و فعالیت کنید. دیسک‌ها ممکن است با افزایش سن و فشاری که مهره‌ها روی دیسک‌ها وارد می‌کنند، فشره شوند و باعث فتق دیسک شوند. شرکت تجهیزات پزشکی برجیس با هدف تولید دستگاه فیزیوتراپی تمرکز خود را روی بهبود آسیب‌های ستون بدن قرار داده است.

قسمت‌های تشکیل‌دهنده ستون فقرات

ستون بدن از 3 انحنای طبیعی تشکیل شده است که به شکل حرف انگلیسی S هستند. این منحنی‌ها ضربه‌هایی که به بدن شما وارد می‌شود را جذب می‌کند و مانع از آسیب دیدن ستون بدن می‌شوند. در ادامه قسمت‌های مختلف ستون بدن را بیان می‌کنیم.

• مهره‌ها: ستون بدن از 33 مهره تشکیل شده است که تا انتهای لگد امتداد دارد و تشکیل کانال نخاعی را می‌دهد. کانال نخاعی جاییست که رشته نخاعی و اعصاب در آن جای گرفته است و از آن‌ها محافظت می‌کند.
• مفصل‌های فاست: ستون بدن از مفاصلی تشکیل شده است که این مفاصل دارای غضروف هستند که به مهره‌ها این امکان را می‌دهند که روی یکدیگر بلغزند. مفاصل فاست به‌راحتی می‌توانند بچرخند و انعطاف‌پذیر هستند. اختلال در این مفاصل می‌تواند باعث پوکی استخوان ناشی از گلوکوکورتیکوئید شود.
• دیسک‌های بین مهره‌ای: این دیسک‌ها مانند بالشتک‌های نرم و گرد، بین مهره‌ها جای می‌گیرند و به عنوان ضربه‌گیر ستون فقرات عمل می‌کنند. هر دیسک توسط یک حلقه نرم و ژله مانند احاطه شده است.
• نخاع و رشته‌های اعصاب: نخاع و اعصاب آن به ماهیچه‌ها و مغز متصل است و هر حرکتی که مغز فرمان می‌دهد تحت کنترل نخاع است؛ به‌طوری که 31 جفت اعصاب به نخاع متصل است.
• رباط‌ها: رباط‌ها وظیفه متصل کردن مهره‌ها به هم را بر عهده دارند تا ستون بدن را محکم نگه دارند، در این حالت ماهیچه‌ها از پشت به حرکت کمک می‌کنند و تاندون‌ها ماهیچه‌ها را به استخوان وصل می‌کنند و حرکت می‌کنند. برای آسیب‌های رباط، فیزیوتراپی کمر بسیار مفید است، برای اطلاع از قیمت دستگاه فیزیوتراپی خانگی می‌توانید به سایت شرکت برجیس مراجعه کنید.

عواملی که بر ستون فقرات تاثیرگذارند

تقریباً 70 درصد انسان‌ها کمردرد را تجربه کرده‌اند؛ زیرا دیسک‌ها و مهره‌ها با افزایش سن فرسوده و باعث درد می‌شوند. در ادامه شرایط و عواملی که بر ستون بدن تأثیر گذارند را بیان می‌کنیم.

• شرایط آرتریت
• رگ به رگ شدن کمر
• مشکلات مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا
• دندانه‌های روی مهره‌ها که به نخاع و اعصاب آن فشار وارد می‌کنند
• منحنی‌های ستون فقرات
• بیماری‌های عصب عضلانی (اسکلروز جانبی)
• مشکلات عصبی مانند سیاتیک و تنگی نخاع
• کاهش تراکم استخوان و پوکی آن‌ها
• صدمات نخاعی مانند شکستگی ستون بدن و مشکلات دیسک
• تومورهای ستون فقرات
• عفونت‌های ستون بدن مانند مننژیت

چگونه ستون فقرات سالم داشته باشیم؟

داشتن عضلات قوی در پشت باعث حفاظت در برابر ستون بدن و مهره‌های آن می‌شود و از کمردرد جلوگیری می‌کند. برای اینکه به درد کمر و آسیب‌های آن دچار نشوید، توصیه می‌شود هفته‌ای دو جلسه ورزش کنید و حرکات کششی انجام دهید.

ورزش‌هایی مانند پلانک، عضلات پشت، شکم و پهلو را تقویت می‌کند و از ستون بدن در برابر ضربه‌ها و آسییب‌ها جلوگیری می‌کند. اقدامات پیش‌گیرانه‌ای نیز وجود دارد که از آسیب به مهره‌های کمر جلوگیری می‌کنند؛ مثلاً هنگام بلند کردن اجسام ابتدا زانوهای خود را خم کنید و کمر خود را صاف نگه دارید و اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کم کنید.

ورزش می‌تواند به تقویت ستون، مهره‌ها و ماهیچه‌های مرکزی کمک کند تا از آسیب‌های کمر و دردهای آن جلوگیری کند، همچنین آسیب‌های کمر، شرایط نخاع می‌تواند به ستون بدن آسیب برساند و باعث دردهای مزمن کمر و اختلالات دیسک بین مهره ای شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

گاهی اوقات با ورزش و حرکات کششی نمی‌توان دردهای ناشی از ستون فقرات را درمان کرد و باید حتماً به پزشک مراجعه و درباره وضعیت خود با او مشورت کنیم. در ادامه چند مورد از شایع‌ترین دردهای ستون فقرات را بیان می‌کنیم که در صورت بروز آن‌ها، با پزشک در تماس باشید.

• درد کمر همراه با تب
• مشکلات گوارشی مانند روده و مثانه
• احساس ضعف و درد در پا که از پشت به پایین پاها حرکت می‌کند
• حالت تهوع، بی‌خوابی و اختلال در فعالیت‌های روزمره

چه مواردی باعث درد ستون فقرات می‌شود

عوامل زیادی باعث ایجاد درد در ستون فقرات می‌شوند. در ادامه به بعضی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

تنگی کانال نخاع

این مشکل بیشتر در سنین بالا ایجاد می‌شود. بعضی از بیماری‌ها مانند آرتروز می‌تواند کانال نخاع را کمی باریک‌تر از حالت طبیعی آن کند. در این صورت به‌دلیل فشار به نخاع، درد در ستون فقرات زیاد می‌شود. تنگی کانال نخاع می‌تواند به‌صورت مادرزادی هم وجود داشته باشد که باز هم همین مشکلات را ایجاد می‌کند.

آرتروز

آرتروز یک بیماری التهابی است که می‌تواند ستون فقرات را هم درگیر کند. وقتی در بافت‌های مفاصل ستون فقرات، آسیب‌های خیلی کوچک ایجاد شود به مرور زمان این عارضه تبدیل به آرتروز خواهد شد. بر اثر این اتفاق مقدار زیادی کلسیم در اطراف ستون فقرات جمع می‌شود و بافت‌های استخوانی در اطراف مهره‌ها ایجاد می‌کند که همین مشکل ایجاد درد در ستون فقرات خواهد کرد.

شکستگی

ایجاد شکستگی در مهره‌ها، درد بسیار زیادی را در ستون فقرات ایجاد خواهد کرد. چه این شکستگی خفیف باشد و چه شدید، باعث بروز درد در این ناحیه می‌شود. برای درمان این مشکل معمولاً از آتل استفاده می‌کنند.

بیماری‌های عفونی

بعضی از بیماری‌های عفونی از دیگر قسمت‌های بدن به سمت ستون فقرات می‌آید. انواع ویروس، باکتری، یا عفونت‌های استخوانی، می‌توانند با ایجاد ضایعات مختلف در ستون فقرات، باعث بروز دردهای شدید شوند. این دردهایی که ریشه عفونی دارند معمولاً با تب، اسپاسم عضلانی و درد بسیار زیاد همراه هستند.

بیماری‌های التهابی

وجود التهاب در بافت‌های استخوانی یکی دیگر از دلایل درد ستون فقرات است. بیماری‌هایی مانند روماتیسم بیشترین دلیل این التهاب‌ها و دردهای ستون فقرات است. البته این دردها معمولاً با داروهای مختلف و استراحت آرام خواهند شد.

فیبرومیالژیا

این بیماری در واقع یک مریضی روان‌تنی است. ریشه بیماری‌های روان‌تنی در اعصاب است. افرادی که استرس و اضطراب زیادی را تجربه می‌کنند به مرور دچار دردهایی جسمی می‌شوند که هیچ تشخیصی برای آن‌ها وجود ندارد. درد ستون فقرات بر اثر افسردگی و اضطراب یکی از این بیماری‌هاست که با نام فیبرومیالژیا شناخته می‌شود.

تومور

وجود تومور در ستون فقرات هم می‌تواند باعث بروز درد در این قسمت شود. تومورها با فشار به اعصاب به بافت‌های اطراف مهره‌ها، درد شدیدی را در این قسمت ایجاد می‌کنند.

گودی کمر یا لوردوزیس

گودی کمر در حالت معمول نمی‌تواند باعث ایجاد درد در مهره‌ها شود. اما اگر این گودی بیش از حد باشد در این صورت دردهای ستون فقرات زیاد خواهند شد. این بیماری معمولاً از سنین پایین شروع شده و علاوه بر ایجاد درد در ستون فقرات، باعث درد در کمر، گردن و بی‌حسی در پاها شود.

قوز بیش از حد یا کایفوزیس

اگر به دلایل مختلف مانند مشکلات مادرزادی، ضعف عضلات، سوتغذیه یا مشکلات استخوانی فرد دچار قوز زیاد شود، به‌مرور زمان دردهای زیادی را در قسمت ستون فقرات حس خواهد کرد.

این بیماری علاوه بر این دردها می‌تواند باعث پوکی اسخوان و شکستگی‌های زیاد در استخوان‌ها شود.

سرطان نخاع

به جز تومورهای مختلفی که در میان مهره‌های ستون فقرات می‌تواند ایجاد شود، خود نخاع هم می‌تواند درگیر سرطان شود. اگر سلول‌های غیرطبیعی در نخاع یا بافت‌های اطراف آن رشد کند، ایجاد سرطان نخاع خواهد کرد. یک بیماری بسیار نادر که باعث درد در ستون فقرات شده و به‌مرور حتی ممکن است باعث فلج شدن فرد شود.

سرخوردگی مهره

یکی دیگر از بیماری‌های ستون فقرات، سرخوردن مهره‌هاست. این اتفاق بیشتر در ورزشکارانی که حرکات سنگین انجام می‌دهند دیده می‌شود. بر اثر برداشتن وزنه‌های سنگین ممکن است مهره‌ها شکسته و به‌سمت عقب یا جلو سر بخورند. در این صورت دردهای زیادی در ناحیه ستون فقرات ایجاد خواهد کرد.

دردهای ارجاعی

همان‌طور که از نام این مشکل پیداست، این دردها مستقیماً مربوط به ستون فقرات نیستند. ممکن است مشکلاتی در کمر، رحم، تخمدان، کلیه، کیسه صفرا و پروستات وجود داشته باشند که دردی را به ستون فقرات تحمیل کنند. به‌همین دلیل در بعضی موارد وقتی بیمار با شکایت از درد ستون فقرات به پزشک مراجعه می‌کند، ابتدا علائم مربوط به این اندام‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند.

مشکلات عضلانی

مشکلاتی مانند اسپاسم و ضعف عضلات می‌توانند باعث بیرون‌زدگی مهره دیسک شوند. همین موضوع برای دردهای زیاد در ستون فقرات کافی است. مشکلاتی در تقارن عضلات اطراف ستون فقرات، یا صافی بیش از حد در این قسمت هم می‌تواند منجر به درد ستون فقرات شود.

نتیجه‌گیری

همان‌طور که گفته شد ستون فقرات ساختار بسیار پیچیده‌ای دارد که از استخوان‌های ریز و درشت، دیسک‌ها، اعصاب، مفاصل، رباط‌ها و عضلات تشکیل شده است. این قسمت از بدن با توجه به حساس بودن مستعد آسیب‌های زیادی مانند، فتق دیسک، آرتریت، مشکلات عصب و … است.

درد کمر و آسیب‌های آن باعث اختلالات متععدی در زندگی ما می‌شود که می‌تواند بر لذت بردن ما از زندگی تأثیر منفی داشته باشد. پزشک متخصصی که با او مشورت می‌کنید تأثیر به‌سزایی در کاهش دردهای ستون بدن دارد به‌طوری که با تقویت عضلات پشت می‌توانید از صدمات و آسیب‌های ستون فقرات به شدت بکاهید و حتی از این آسیب‌ها پیش‌گیری کنید.

منبع